O Μάρκος δυσκολευόταν να πιστέψει ότι ο γιος του είχε διαγνωστεί με ΔΕΠΥ. Σίγουρα, ήταν ασυνήθιστα δραστήριος και οι δάσκαλοι που είχε στην προσχολική του ηλικία, παραπονιόντουσαν ότι «πετάριζε» μέσα στην αίθουσα σαν πεταλούδα, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά ασχολούνταν με κάποια δραστηριότητα.
Υπήρχε όμως από την άλλη πλευρά και η ικανότητα του μικρού Άλκη να συγκεντρώνεται υπερβολικά σε συγκεκριμένες δραστηριότητες όπως το ψάρεμα ή την παρακολούθηση ταινιών. Πώς ήταν δυνατόν ο πεντάχρονος γιος του, να ήταν τόσο προσηλωμένος σε ένα μόνο σκοπό για τρεις συνεχόμενες ώρες, εφόσον παρουσίαζε διαταραχή προσοχής;
Τότε ο Μάρκος άρχισε να σκέφτεται το δικό του παρελθόν και εντόπισε έντονες ομοιότητες. Θυμήθηκε ότι ενοχλούνταν ιδιαιτέρως από την γρήγορη εναλλαγή μαθημάτων στο δημοτικό και το γυμνάσιο και ένιωθε σαν να σύρονταν παρά τη θέλησή του από το ένα μάθημα στο άλλο. Δεν ήταν πολύ καλός στα μαθηματικά τότε αλλά έτσι κι αλλιώς, το σχολείο ήταν τόσο εύκολο που σπάνια χρειαζόταν να συγκεντρωθεί πραγματικά και να δουλέψει σκληρά. Μόλις όμως μπήκε στο πανεπιστήμιο και μπορούσε να επικεντρωθεί σε πράγματα που τον ενδιέφεραν, ιδιαίτερα στα μαθηματικά, μπορούσε να δουλεύει αποτελεσματικά για αρκετές ώρες τη φορά. Αυτή την ικανότητα την ονομάζει «υπερ – συγκέντρωση», δηλαδή «υπερβολική προσήλωση».
Και ο πατέρας και ο γιος έχουν τώρα πια διάγνωση για ΔΕΠΥ. Και οι δύο λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για να μειώσουν την παρορμητικότητα και τη διάσπαση προσοχής που αποτελούσε εμπόδιο και για τους δύο. Από την άλλη πλευρά, αντιλαμβάνεται την «υπερ – συγκέντρωση» ως προτέρημα, ή τουλάχιστον ως ένα πολύ βασικό στοιχείο της ταυτότητας της δικής του αλλά και του γιού του. Ο Μάρκος είναι καθηγητής εφαρμοσμένων μαθηματικών και ελπίζει ότι και ο Άλκης θα ανακαλύψει έναν τομέα που θα του προκαλεί φοβερό ενθουσιασμό για να μπορέσει να συγκεντρωθεί σ’αυτόν.
Διαφορετικοί στόχοι για προσοχή.
Ο ψυχίατρος Edward Hallowell, προτιμά έναν διαφορετικό όρο από την «υπερ – συγκέντρωση» – τον όρο «ροή». Η έννοια προέρχεται από την έρευνα του ψυχολόγου Mihály Csíkszentmihályi υποστηρίζει ο Δρ Hallowell και συνεχίζει ισχυριζόμενος ότι «όταν καταπιάνεσαι με κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για σένα, τότε αυτό αποτελεί πραγματική πρόκληση». Προσθέτει επίσης ότι αυτό συμβαίνει όταν το άτομο βάζει τα δυνατά του και σίγουρα φαίνεται να περιγράφει την ενασχόληση του Μάρκου με τα Μαθηματικά.
Η πολύ έντονη προσήλωση παρόλα αυτά δεν είναι πάντα θετική. Ο Dr Hallowell περιέγραφε την τάση του Άλκη να χάνεται μπροστά στην τηλεοπτική οθόνη όχι ως «υπερ-συγκέντρωση» ή «ροή» αλλά ως προσκόλληση στην οθόνη. Ισχυρίζεται ότι η ροή είναι η καλύτερη δυνατή κατάσταση. Η προσκόλληση στην οθόνη μοιάζει περισσότερο με πνευματική κατάπτωση. To κοινό σημείο και των δύο όμως είναι ότι είναι διαφορετικές μορφές έντονης προσοχής. Ο Dr Hallowell υποστηρίζει ότι η ΔΕΠΥ δε σημαίνει ελλειμματική προσοχή αλλά προσοχή σε αφθονία, περιπλανώμενη προσοχή και το πρόβλημα είναι πώς το άτομο θα μπορέσει να τη ρυθμίσει.
Τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορούν να συγκεντρωθούν απόλυτα σε κάτι αλλά όταν κάτι δεν τους ενδιαφέρει το μυαλό τους διασπάται η προσοχή τους.
Μήπως δεν υπάρχει πραγματικό έλλειμμα στα άτομα με ΔΕΠΥ; «Ελπίζω κάποια στιγμή να αλλάξουν την ονομασία της», λέει ο νευροψυχολόγος Michael Rosenthal, «για να περιγράψουμε την διαταραχή με μεγαλύτερη ακρίβεια». Πολλά παιδιά αλλά και ενήλικες με την συγκεκριμένη διαταραχή είναι απολύτως ικανά να απορροφηθούν πλήρως, με όλη τους την προσοχή όταν κάτι τους ενδιαφέρει – συνήθως αποκλείοντας «πράγματα που δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον για αυτά αλλά που είναι σημαντικό να τα κάνουν». Για τον Δρ Rosenthal, η ροή και η απόλυτη προσκόλληση στην τηλεόραση είναι παραδείγματα της μη ρύθμισης της προσοχής, η οποία είναι χαρακτηριστικό της ΔΕΠΥ.
«Πρέπει να το εξετάσετε από την οπτική γωνία σύμφωνα με την οποία αυτό που συμβαίνει είναι λόγω μιας διαταραχής και κομμάτι αυτής της διαταραχής είναι ότι ο άτομο αντιμετωπίζει δυσκολία αναφορικά με τον έλεγχο της προσοχής του», αναφέρει ο Δρ Rosenthal. «Δεν είναι ένα εγγενώς θετικό ή αρνητικό χαρακτηριστικό, είναι απλώς δεδομένο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με θετικό ή αρνητικό τρόπο». ‘Όταν ο Δρ Rosenthal μιλά με γονείς όπως ο Μάρκος, θεωρεί ότι είναι χρήσιμο να περιγραφούν οι υποκείμενες αιτίες της «υπερ-συγκέντρωσης» και να τους βοηθήσει να κατανοήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού με ΔΕΠΥ το οποίο φαίνεται να μην παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ΔΕΠΥ.
Η μηχανική της υπερσυγκέντρωσης
Μία οπτική γωνία είναι να το δει κανείς από νευρολογική πλευρά. « Υπάρχει ένα τμήμα του εγκεφάλου, ο εμπρόσθιος λοβός, ο οποίος υπολειτουργεί στα παιδιά με ΔΕΠΥ και ως συνέπεια το σύστημα που σχετίζεται με το αίσθημα ικανοποίησης είναι ιδιαίτερο», σημειώνει. «Έτσι, θα αρχίσουν να ενδιαφέρονται για κάτι και αυτό θα τους προσφέρει τόση ικανοποίηση ώστε είναι δύσκολο να επικεντρώσουν την προσοχή τους κάπου αλλού».
Η άλλη οπτική γωνία από την οποία μπορεί κανείς να εξετάσει την «υπερ-συγκέντρωση», είναι ως πρόβλημα συμπεριφοράς, όπως προκύπτει από την έρευνα του ψυχολόγου και ερευνητή της ΔΕΠΥ Russel Barkley. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, τα παιδιά με την συγκεκριμένη διαταραχή αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να ελέγξουν την προσοχή τους σε βάθος, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που δυσκολεύονται να ελέγξουν τις σωματικές τους κινήσεις.
Ο Dominick Auciello, νευροψυχολόγος και εκπαιδευτικός, έχει υιοθετήσει μια πιο λογοτεχνική προσέγγιση. «Συχνά χρησιμοποιώ με τους γονείς τη μεταφορά με τον φακό για να μιλήσω για την προσοχή», αναφέρει. «Η συγκέντρωση μπορεί να είναι ισχυρή ή ασθενής, μπορεί να είναι ευρεία ή σε στενότερα πλαίσια, μπορεί να στρέφεται προς τη μία ή τη άλλη κατεύθυνση. Υπάρχει όμως ένα εκτελεστικό όργανο -το χέρι- που ελέγχει τον φακό και ρυθμίζει αυτές τις παραμέτρους». Το πρόβλημα είναι ότι στα παιδιά με ΔΕΠΥ, αυτό το εκτελεστικό όργανο έχει την τάση να μη ρυθμίζεται.
Η «υπερ-συγκέντρωση» σε ενδιαφέρουσες ή υποχρεωτικές δραστηριότητες δεν αφορά αποκλειστικά στην ΔΕΠΥ. « Όλοι δίνουμε περισσότερη προσοχή σε πράγματα που μας ενδιαφέρουν και καταβάλλουμε μεγαλύτερη προσπάθεια να προσέξουμε πράγματα που μας ενδιαφέρουν λιγότερο», προσθέτει ο Δρ Auciello. H προσοχή των «φυσιολογικών» ανθρώπων δεν είναι τέλεια. Παρόλα αυτά μπορεί να αποτελέσει πραγματική δυσκολία για τα παιδιά με ΔΕΠΥ που παρουσιάζουν έλλειψη ικανότητας για εναλλαγή προσοχής όπως το θέτει ο Δρ Rosenthal. Eυτυχώς, ενώ το να συγκεντρώνεται το παιδί σε απαραίτητες εργασίες είναι το πρόβλημα, η «υπερ-συγκέντρωση» μπορεί να είναι η λύση.
Σύμφωνα με τον Δρ Auciello, το αντικείμενο της «υπερ-συγκέντρωσης» στα παιδιά είναι συνήθως κάτι που τα ενδιαφέρει πραγματικά και τραβάει την προσοχή τους. Και οι γονείς απορούν γιατί μπορεί να συγκεντρωθεί εκεί και όχι στα μαθήματά του. Προτείνει μια ενδεικτική λύση για παιδιά που αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία στο να καθίσουν και να εξασκηθούν στην ανάγνωση. «Ας προσπαθήσουμε να βρούμε θέματα που τα ενδιαφέρουν και ίσως αυτό τα βοηθήσει να προσέξουν. Αντί να μείνουμε αυστηρά προσκολλημένοι στο σχολικό πρόγραμμα, αν ο στόχος μας είναι να τα εμπλέξουμε στη διαδικασία ανάγνωσης και εξάσκησης ώστε να γίνουν καλύτεροι αναγνώστες, ας προσπαθήσουμε να βρούμε θέματα που θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον τους».
Επικέντρωση στα «δυνατά σημεία», όχι στις οθόνες.
Είτε ονομάζεται προσκόλληση στην οθόνη είτε «υπερ-συγκέντρωση», οι Δόκτορες Hallowell, Rosenthal και Auciello συμφωνούν ότι η τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια δεν είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για άτομα με δυσχέρεια στην ρύθμιση της προσοχής και μπορεί να αποτελέσουν πραγματικό πρόβλημα για τα παιδιά με ΔΕΠΥ. « Ένα τμήμα του εγκεφάλου, ο κοιλιακός εμπρόσθιος λοβός, μοιάζει να σταματά τη λειτουργία του με συγκεκριμένα βιντεοπαιχνίδια και τηλεόραση», επισημαίνει ο Δρ Auciello. Δεν είναι ξεκάθαρο το αν αυτό είναι επιβλαβές, αλλά το σίγουρο είναι ότι δε βοηθά το μυαλό να εξασκηθεί. «Όλα αυτά τα πράγματα λειτουργούν αντί για τον εγκέφαλό σας», καταλήγει. Ο Δρ Halowell συμφωνεί προσθέτοντας: « Όλη αυτή η πνευματική κατάπτωση ή υπνωτική κατάσταση είναι αρκετά μη παραγωγική».
Είτε πρόκειται για προσήλωση σε κάποια τηλεοπτική εκπομπή είτε για απορρόφηση από ένα θέμα εξαιρετικού ενδιαφέροντος, είναι σαφές ότι η συγκέντρωση και η προσοχή δεν απουσιάζουν αν και είναι μερικές φορές δύσκολο να ελεγχθούν σε άτομα με ΔΕΠΥ. Για τον Δρ Halowell αυτό είναι ένα εξαιρετικής σημασίας φαινόμενο που συχνά παραβλέπεται. «Το έλλειμμα είναι μια τρομερή ακυρολεξία» επισημαίνει, και μόλις ξεπεραστεί, τα αποθέματα για δυνατότητα συγκέντρωσης μπορούν να κάνουν θαύματα για τα άτομα με ΔΕΠΥ. «Εμείς ως επαγγελματίες πνευματικής υγείας, οφείλουμε να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στη διερεύνηση περιοχών όπου υπάρχει ταλέντο. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που απευθύνονται σε εμάς θεωρούν ότι υστερούν και ότι δεν έχουν κανένα ταλέντο. Όταν βρεθούν οι τομείς όπου υπάρχει ταλέντο, το κίνητρο ακολουθεί».
Παρόλο που ο Δρ. Rosenthal εφιστά την προσοχή μας στο ότι η ΔΕΠΥ παραμένει μια διαταραχή η οποία μπορεί να ωφεληθεί εξαιρετικά από την κατάλληλη αγωγή, θεωρεί επίσης ότι η αυτοπεποίθηση μπορεί να αξιοποιήσει στο έπακρο την «υπερ-συγκέντρωση» των παιδιών. «Αν μπορέσετε να «αιχμαλωτίσετε» την προσοχή του σε κάτι που πραγματικά το ενδιαφέρει και να την διοχετεύσετε προς μια θετική κατεύθυνση, θα μπορέσει να κάνει εξαιρετικά πράγματα».
Ακόμα και με θεραπεία, τα παιδιά αυτά ίσως χρειαστούν βοήθεια στη μετατόπιση του σημείου επικέντρωσης της προσοχής και στην ολοκλήρωση δραστηριοτήτων που πρέπει να γίνουν. Πέρα από τα προγράμματα και την οπτική παρακίνηση, ο Δρ Auciello έχει μια δραστική τεχνική. «Ρωτήστε το παιδί», υποστηρίζει. «Θα εκπλαγείτε. Δεν μπορείτε να μιλήσετε γι’αυτό, τη στιγμή που συμβαίνει, αλλά μπορείτε να το συζητήσετε κάποια άλλη στιγμή όταν το παιδί δεν είναι απορροφημένο με κάτι άλλο ή όταν δεν θα αναστατωθεί αν του ζητήσετε να μετατοπίσει την προσοχή του. Τα παιδιά θα σας δώσουν καλές ιδέες σχετικά με το τι είναι αυτό που τα βοηθά».
Πηγή:
childmind.org
http://www.ikidcenters.com/hyperfocus-%CF%85%CF%80%CE%B5%CF%81-%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CE%B7-%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7-%CF%80%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου